Η φετινή επετειακή αναφορά στην 28η Οκτωβρίου 1940 είναι αφιερωμένη στο «Ύψωμα 731» και στη σθεναρή και νικηφόρα αντίσταση του ελληνικού στρατεύματος (9-24 Μαρτίου 1941) έναντι της «Εαρινής» επίθεσης του ιταλικού στρατού.

Ο λογοτέχνης Άγγελος Τερζάκης περιγράφει:

«Ξημερώνει η 10η Μαρτίου 1941, ημέρα Δευτέρα, και το πυροβολικό του Καβαλλέρο ξαναρχίζει. Ξαναρχίζει από την Τρεμπεσίνα, με πείσμα διπλό, γιατί η πρώτη μέρα χάθηκε κι αυτό είναι άσχημο για μιαν επίθεση που πρέπει να το πετύχει στις πρώτες ώρες της. Το κανονίδι τώρα απλώνεται ανατολικά, στο 731. Είναι τέτοιο που μόνο με τους θρυλικούς βομβαρδισμούς του Βερντέν, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μπορεί να παραβληθεί. Τ’ ακούει και ζαρώνει περίτρομη η ψυχή του ανθρώπου.

Τα ελληνικά πυρά τής έκοψαν την ορμή, ως που το μεσημέρι οι Ιταλοί, ενισχυμένοι με νέες δυνάμεις, ξανάρχισαν, όμως το πεζικό κατόρθωσε με μόνα τα δικά του να σπάσει το πρώτο κύμα του εχθρού. Στις 6 τ’ απόγεμα οι Ιταλοί άνοιγαν μεγάλη φωτιά κατά του 731. Χίμηξαν ύστερα με ταυτόχρονη προσπάθεια να το υπερκεράσουν από τη δημοσιά, ενώ έπιαναν και να βομβαρδίζουν την Τρεμπεσίνα. Ήταν η έβδομη επίθεσή τους για το 731. Το ύψωμα έμπαινε πια, ζωσμένο με φλόγες, στο θρύλο.»

«Εκείνοι που στέκονταν τώρα γαντζωμένοι εκεί πάνω, δεν έμοιαζαν πια με στρατό, δεν έμοιαζαν με πλάσματα ανθρώπινα. Ήταν κάτι σκέλεθρα ντυμένα με κουρέλια, επιδέσμους, φαντάσματα μαυριδερά και αγριεμένα, όλο χώμα και ιδρώτα που παγώνει, μάτι γυαλιστερό από την πείνα, την αγωνία, την πάλη με το χάρο». (Άγγελος Τερζάκης, Ελληνική Εποποιΐα 1940-1941, Αθήναι 1964, σελ.177-178).

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, στο διήγημά του « Ο Λούης», μας δίνει μια συγκλονιστική εικόνα:

«Ξυπνήσαμε κι είμαστε όλοι μας σα να βγαίναμε από κακό όνειρο. Ανακαθίσαμε ξαφνιασμένοι. – Τι είναι; Είχε πάρει να φέγγει. Βγάλαμε τα κεφάλια μας από τ’ αντίσκηνο.

– Το ύψωμα 731 καίγεται!… Είχαμε τέσσερους μήνες πόλεμο και τέτοιο κακό δεν το είχαμε ματαϊδεί. Δέσαμε τις γκέτες μας γρήγορα. Σε λίγο είχαμε όλοι μας ειδοποιηθεί. Από στιγμή σε στιγμή μπορεί να χρειαστεί να ενισχύσουμε το ύψωμα. Πιάσαμε τα φρύδια του λόφου και κοιτάζαμε με σφιγμένη καρδιά. Το ύψωμα 731 ήτανε τυλιγμένο στον καπνό και στη σκόνη. Δε φαινότανε ούτε μια πέτρα. Το εχθρικό πυροβολικό το ’χε σκεπάσει με μια βροχή από οβίδες από πάνω ως κάτω.

– Πώς είναι δυνατό να υπάρχουνε εκεί πάνω άνθρωποι; ακούσαμε να λέει ένας αξιωματικός βηματίζοντας ανήσυχα.

Ακολουθεί μαρτυρία Ιταλού έφεδρου ανθυπολοχαγού που συμμετείχε στις μάχες στο «Ύψωμα 731»:

«Όταν εφορμήσαμε την πρώτη φορά κατά του 731, πίστευα ότι δεν θα συναντούσαμε ούτε έναν Έλληνα ζωντανό πάνω στο ύψωμα. Τόσο σφοδροί ήταν οι βομβαρδισμοί που προηγήθηκαν. Όμως εκείνοι ήταν εκεί και μας περίμεναν. Συνέχισα να πιστεύω το ίδιο και στις επόμενες επιθέσεις μας, που πάντα εκδηλώνονταν ύστερα από καταιγιστικά πυρά του πυροβολικού και της αεροπορίας μας. Όμως πάντα μας περίμεναν και μας απέκρουαν. Οι Έλληνες μας περίμεναν όρθιοι μπροστά στα κατεστραμμένα χαρακώματα με τις λόγχες περασμένες στα όπλα τους. Συχνά γελούσαν δυνατά και φώναζαν. Είχαν υπερβεί τον άνθρωπο. Δεν ήταν άνθρωποι πλέον, το πιστεύω αυτό, ήταν θηρία.»

Ολοκληρώνοντας το αφιέρωμα στο «Ύψωμα 731», παραθέτουμε τη Διαταγή του Ταγματάρχη Δημητρίου Κασλά, Διοικητή του 2ου Τάγματος του 5ου Συντάγματος, που υπερασπίστηκε το «731»:

«Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Ο εχθρός θα διέλθει εκ της τοποθεσίας μας, μόνον όταν αποθάνωμεν άπαντες επί των θέσεών μας».

Σε αυτούς τους ΉΡΩΕΣ, το 2ο Εσπερινό ΕΠΑ.Λ Νέας Ιωνίας, κλίνει ευλαβικά το γόνυ αφιερώνοντας, με απόλυτο σεβασμό και ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη, τους ακόλουθους στίχους από το ποίημα του Κ.Π.Καβάφη «Θερμοπύλες»:

«Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες,

ποτέ από το χρέος μη κινούντες».

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΣ